Opisałem już na blogu pozycje w ofensywie i w defensywie. Teraz przyszedł czas na trzecią formację, czyli special teams.
Jest to bardzo specyficzna grupa, bo ze względu na ograniczenia w ilości graczy w NFL (53 graczy w składzie, z czego tylko 45 może zostać zgłoszonych do danego meczu) niewielu jest zawodników, którzy występują tylko w special teams. W większości drużyn jest ich tylko trzech (o tym dalej). Główną siłą special teams są rezerwowi linebackerzy, gracze secondary oraz wide reciverzy. Oczywiście są zawodnicy specjalizujący się w graniu w special teams, jak Matt Slater z Patriots, ale nawet on czasami wchodzi na boisko w ofensywie jako wide reciver, a na treningach ćwiczy nie tylko ze special teams, ale i z formacją ofensywną.
Special teams wychodzą na boisko przy puntach, kickoffach i field goalach. Teraz opiszę każdy z tych elementów gry, a następnie przejdziemy do pozycji.
Punt
Jest to zagranie, w którym drużyna ataku kopie piłkę do przodu zza linii wznowienia akcji. Jest alternatywą dla rozgrywania czwartej próby i ma na celu maksymalne odsunięcie przeciwnika od własnego pola punktowego.
Snap (podanie od centra rozpoczynające akcję) otrzymuje punter, który musi kopnąć piłkę z powietrza. Drużyna broniąca ma prawo do przejęcia piłki i wykonania akcji powrotnej. Jeśli piłka wyjdzie poza boisko, zostanie dotknięta przez gracza ataku lub przestanie się ruszać, następuje zmiana posiadania piłki i drużyna dotychczas broniąca otrzymuje pierwszą próbę z tego miejsca. Jeśli piłka wpadnie do pola punktowego drużyny broniącej, jest to touchback i drużyna dotychczas broniąca otrzymuje pierwszą próbę z własnego 20 jarda.
Jedyną sytuacją, kiedy ofensywa może legalnie odzyskać piłkę po puncie (nie licząc kar dla defensywy) jest fumble (czyli zgubienie piłki) gracza wykonującego akcję powrotną. Warto dodać, że jeśli którykolwiek gracz drużyny broniącej dotknie piłkę po puncie, staje się ona „żywa” i może zostać przejęta przez obie drużyny (traktowane jest to jako fumble).
Gracz szykujący się do złapania puntu może zdecydować się na „fair catch”, czyli próbę złapania piłki bez przeszkód ze strony graczy ataku. W tym celu, kiedy piłka jest w locie, musi zamachać ręką nad głową. Po tym sygnale ma prawo łapać piłkę z powietrza bez przeszkód ze strony przeciwników. Jeśli piłka uderzy o ziemię sygnał jest nieważny i obowiązują normalne reguły. Przy „fair chatch” nie wolno wykonywać akcji powrotnej, więc gracze decydują się na niego, gdy przeciwnicy są na tyle blisko, że akcja powrotna byłaby zbyt ryzykowna. Jeśli odbierający gracz nie złapie czysto piłki i wypadnie mu ona na ziemię, to sygnał jest nieważny i obie drużyny mogą odzyskać piłkę jak przy fumble.
Punt może zostać zablokowany, wówczas obie drużyny mogą próbować odzyskać piłkę.
Punty najczęściej stosuje się w czwartej próbie, kiedy rozgrywanie jej normalnie jest zbyt ryzykowne ze względu na odległość od własnego pola punktowego lub ilość jardów pozostałych do przejścia, a odległość od pola punktowego rywala jest zbyt duża, by próbować field goala. Oczywiście reguły nie zabraniają puntów w innych próbach, ale zdarza się to wyjątkowo rzadko. Z reguły w czasie meczu wykonywanych jest od kilku do kilkunastu puntów
Trzeba pamiętać, że dopóki piłka nie została kopnięta, z punktu widzenia przepisów jest to normalna akcja i drużyna ataku, choć ustawiona do puntu, może próbować normalnej akcji ofensywnej w celu zdobycia punktów/pierwszej próby. Nazywa się to puntem zmyłkowym (ang. „fake punt” albo „trick punt”), a przykład możecie zobaczyć na filmiku poniżej.
Kickoff
Jest to wykop ze specjalnej podstawki położonej na ziemi, rozpoczynający grę na początku pierwszej i trzeciej kwarty, a także po każdych zdobytych punktach. Na początku meczu drużyna, która wygra losowanie wybiera, czy chce kopać czy odbierać, na początku trzeciej kwarty kopie ta, która odbierała na początek pierwszej kwarty. Po punktach kopie drużyna, która punkty zdobyła (za wyjątkiem safety o czym za moment).
W NFL kickoff wykonywany jest z własnego 30 jarda, w NCAA i Europie jest to 35 jard. W wyjątkowych przypadkach miejsce wykopu może się zmienić na skutek kar przeciwko jednej lub drugiej drużynie. Do momentu kopnięcia piłki żaden z graczy drużyny kopiącej nie może przekroczyć linii, z której następuje wykop. Gracze drużyny odbierającej muszą stać w odległości co najmniej 10 jardów od linii, z której wykopywana jest piłka.
Po przebyciu przez piłkę 10 jardów obie drużyny mogą legalnie ją odzyskać. Jeśli drużyna kopiąca wykonuje krótki wykop w celu odzyskania piłki, jest to „onside kick”. Spotyka się go najczęściej, gdy drużyna kopiąca przegrywa, a czasu do końca meczu jest zbyt mało, żeby próbować odzyskać piłkę w obronie, choć jeden z najsłynniejszych onside kicków w historii został wykonany w trzeciej kwarcie Super Bowl XLIV.
Z reguły jednak piłka leci w stronę pola punktowego drużyny odbierającej. Jeśli przeleci za linię końcową, mamy touchback, analogicznie jak przy puncie. Jeśli gracz drużyny odbierającej złapie piłkę we własnym polu punktowym może przyklęknąć, sygnalizując touchback lub próbować normalnej akcji powrotnej. Jeśli złapie ją przed swoim polem punktowym nie ma mowy o touchbacku i musi próbować akcji powrotnej, dozwolony jest również „fair catch”. Jeśli kopnięta piłka wypadnie za linię boczną jest to błąd i drużyna odbierająca dostaje piłkę 30 jardów od miejsca kopnięcia (z reguły na własnym 40 jardzie) lub w miejscu, gdzie piłka wypadła poza boisko (wybór drużyny odbierającej).
Wyjątkowym typem kickoffu jest wykop po safety. Po pierwsze jest to jedyny przypadek, gdy piłkę odkopuje drużyna, która punkty straciła. Po drugie drużyna kopiąca może wybrać, czy kopać z ręki czy z ziemi, choć nie może przy tym użyć podstawki i piłkę musi podtrzymywać w pozycji pionowej inny zawodnik. Pozostałe reguły pozostają bez zmian.
Warto pamiętać, że nawet jeśli kickoff lub punt przelecą między słupami bramki, nie mogą przynieść punktów.
Field goal
Jest to próba zdobycia trzech punktów poprzez wykonanie kopnięcia z ziemi. Piłka jest snapowana do holdera, który przytrzymuje ją kickerowi w pozycji pionowej. Kicker musi ją kopnąć w taki sposób, by przeleciała między słupami i nad poprzeczką bramki. Poprzeczka wisi na wysokości trzech metrów (10 stóp), a rozstaw słupów wynosi 5,64 m. (18,5 stopy).
Udane kopnięcie daje drużynie kopiącej trzy punkty, niecelne powoduje, że drużyna obrony przejmuje piłkę z miejsca wykonania kopnięcia (w NCAA i Europie z miejsca wykonania snapu). Jeśli field goal zostanie zablokowany lub piłka po kopnięciu nie wypadnie poza boisko, drużyna obrony może próbować akcji powrotnej. Nie zdarza się to zbyt często, ale jednak:
Podobnie jak w przypadku puntu nim piłka nie zostanie kopnięta jest to normalna akcja ofensywna i drużyna ataku może próbować akcji zmyłkowej.
W NFL field goale powyżej 50 jardów uważane są za ryzykowne, a powyżej 60 jardów spotyka się je nadzwyczaj rzadko. Rekord NFL wynosi 63 jardy. Wynik ten osiągnęło czterech graczy, w tym Sebastian Janikowski, który jest jedynym graczem w historii ligi z dwoma ponad 60-jardowymi field goalami na koncie (drugi był 61-jardowy). Trzeba pamiętać, że mówimy tu o długości kopnięcia. Żeby obliczyć długość potencjalnego field goala do miejsca rozpoczęcia akcji należy dodać 8 jardów, o które cofana jest piłka przy snapie oraz 10 jardów, czyli odległość od linii pola punktowego do bramki. W NFL za symboliczną granicę skutecznego kopania uznaje się linię 35 jarda. Przy snapie z tego miejsca kopnięcie następuje 53 jardy od bramki.
Field goale wykonywane są najczęściej w czwartych próbach lub kiedy upływa czas gry. Rodzajem field goala jest również podwyższenie za jeden punkt po przyłożeniu (kopnięcie wykonywane z 20 jardów).
POZYCJE W SPECIAL TEAMS:
Kicker (K, kopacz)
Zwany także placekickerem to zawodnik, który wykonuje wszystkie field goale i w większości przypadków kickoffy. W drużynach uniwersyteckich zdarza się, że kopaczy jest kilku, ale w NFL tę rolę pełni zawsze tylko jeden gracz. Jest to pozycja niezwykle ciężka, bo ogromnie obciążająca psychicznie, przynosząca stosunkowo małe pieniądze, a dodatkowo o kickerach mówi się najczęściej wtedy, kiedy coś zepsują. Generalną zasadą w NFL jest, że kopacze i punterzy powinni być widziani, ale nie słyszani. Innymi słowy nie mają głosu w szatni.
Punter (P)
To gracz, który specjalizuje się w puntach. W Europie to najczęściej jeden z graczy, który poza tym gra normalnie w ataku lub w obronie, w USA to z reguły specjalista tylko od tego elementu gry.
Long Snapper (LS)
Ostatni z trzech graczy, którzy udzielają się tylko w special teams. Jest to center, który specjalizuje się w długich snapach wymaganych przy field goalach i puntach. Najczęściej jest mniejszy i zwinniejszy od swojego odpowiednika z linii ofensywnej.
Holder (H)
Zawodnik, który przy field goalach i podwyższeniach przytrzymuje kickerowi piłkę w pozycji pionowej. Najczęściej rolę tę pełni punter lub rezerwowy quarterback ze względu na swoje doświadczenie w odbieraniu snapów.
Kick returner/Punt returner (KR, PR)
Gracz odpowiedzialny za akcję powrotną po kickoffie/puncie. Najczęściej jeden z rezerwowych cornerbacków lub wide reciverów. Czasami jeden gracz odpowiada za wszystkie akcje powrotne, ale zdarza się, że kto inny wykonuje powroty po kickoffach, a kto inny po puntach.
Gunner
Szybki i zwrotny członek special teams, którego jedynym zadaniem jest jak najszybsze dopadnięcie returnera przy kickoffach i puntach. Z reguły na boisku jest ich dwóch albo trzech.
ZOBACZ TEŻ:
Pozycje w footballu amerykańskim: defensywa
Pozycje w footballu amerykańskim: ofensywa
