„Nikt w nas nie wierzył”, czyli najbardziej nieoczekiwane drużyny w Super Bowl

„My kontra reszta świata” to często używana w sporcie taktyka mobilizacyjna. W NFL nader często zawodnicy i trenerzy mobilizują się, przekonując się wzajemnie, że nikt w nich nie wierzy i nikt ich nie szanuje. Z reguły nie jest to prawdą, ale w historii  znajdziemy kilka przykładów drużyn, których faktycznie nikt się w Super Bowl nie spodziewał. Które z nich były największymi niespodziankami? I gdzie na tej liście sytuują się tegoroczni Bengals?

 

---

Nota metodologiczna, czyli wyjaśniam jakimi kryteriami kierowałem się przygotowując poniższe listy. Jeśli chcesz przejść od razu do list, omiń fragment między poziomymi liniami.

Problem z odpowiedzią na to pytanie polega na zdefiniowaniu czego właściwie szukamy. W internecie znajdziecie pełno rankingów „10 najgorszych zwycięzców Super Bowl” i tym podobnych, opartych na kryterium „bo tak uważam”. Jakkolwiek czytanie takich list może być fajną zabawą, ja ze stworzeniem czegoś podobnego miałbym pewien problem: uważnie śledzę NFL od kilkunastu lat, więc lista musiałaby być zawężona do tego okresu.

Drugie kluczowe pytanie polega na zdefiniowaniu kiedy nikt w nich nie wierzył. Przed sezonem? Przed playoffami? Przed samym Super Bowl? Czy opieramy się na jakichś mniej lub bardziej znormalizowanych wskaźnikach czy na subiektywnym poczuciu krzywdy i pominięcia członków danej organizacji?

I wreszcie jaki okres obejmujemy analizą? Czy sięgamy do prehistorii lat 60-tych i 70-tych XX wieku, gdy wielu graczy NFL dorabiało w offseason w fabrykach, a amerykańskim sportem nr 1 pozostawał baseball? A może ograniczamy się do kilku ostatnich lat, co zabiera nam część ciekawych przypadków.

Po rozważeniu tych pytań postanowiłem przedstawić wam kilka list Top 5, zamiast jednej Top 10 czy Top 15. Jako punkt startowy przyjąłem 1990 r. Jest kilka naturalnych cezur. 2002 r., czyli poszerzenie NFL do obecnych 32 drużyn. 1994 r., czyli początek salary cap i „prawdziwych” wolnych agentów, które radykalnie zmieniły strategię budowania drużyn. Czy wreszcie przyjęty przeze mnie rok 1990, czyli pierwszy, gdy w playoffach zagrało sześć drużyn.

Na pierwszej liście znajdą się drużyny, w które trudno było uwierzyć po sezonie zasadniczym, a przed playoffami. Jako kryterium przyjąłem DVOA po sezonie zasadniczym pozyskane ze strony Football Outsiders. DVOA to wskaźnik syntetyczny, więc pomija pewne subtelności, ale z naszego punktu widzenia jest bardzo użyteczny – normalizuje uzyskane w danym sezonie rezultaty tak, by 0 oznaczało ligową średnią w danym roku. To pozwala na porównania między epokami, bo drużyna mająca DVOA +10% w 1990 r. była o 10% lepsza od ligowej średniej w tamtym sezonie, a drużyna mająca +5% w tym roku o 5% od tegorocznej średniej. Mimo że wobec ogólnych postępów ofensywy w tym czasie ta druga drużyna będzie miała lepsze „gołe” statystyki.

Na drugiej i trzeciej liście znajdują się drużyny, których udział w Super Bowl był niespodzianką patrząc z perspektywy preseason. Druga lista obejmuje uczestników Super Bowl z najsłabszym wskaźnikiem Pythagorean Wins z poprzedniego sezonu. Jest to wskaźnik mówiący ile meczów powinna wygrać drużyna z danym bilansem zdobytych i straconych punktów (przy czym wynik może być ułamkiem). Jest to wskaźnik o znacznie lepszych zdolnościach prognostycznych niż zwykły bilans wygranych i przegranych meczów.

Z kolei trzecia lista to drużyny, w które przed sezonem nie wierzyli bukmacherzy. Wartości stawek z preseason wziąłem z Pro Football Reference, a oni z kolei czerpią je od sportsoddshistory.com.

Na koniec znajdziecie kilka ciekawostek.

---

Top 5 uczestników Super Bowl z najniższym DVOA w danym sezonie

1. Arizona Cardinals, sezon 2008, DVOA -4%, przegrali z Pittsburgh Steelers

Cardinals mogą się poszczycić wątpliwym zaszczytem bycia najgorszą drużyną sezonu zasadniczego (wg DVOA), która zdołała dotrzeć do Super Bowl. W tamtym czasie NFC West była odpowiednikiem dzisiejszej NFC East – katastrofy, z której czasami wychodziła jakaś solidna drużyna (dwa lata później zostali jedną dywizją w historii, której zwycięzca miał ujemny bilans – Seahawks 7-9).

W 2008 r. Cardinals wygrali wszystkie mecze przeciwko z rywalom z dywizji, ale poza tym zanotowali bilans 3-7 i pokonali tylko dwie drużyny z dodatnim bilansem w sezonie. Cała reszta NFC West zanotowała sumaryczny bilans 13-35. Ofensywa wyglądała bardzo dobrze, z Kurtem Warnerem na rozegraniu i Larrym Fitzgeraldem u szczytu kariery. Jednak defensywa oddawała niemal tyle samo punktów ile zdołał zdobyć atak. W playoffach najpierw pokonali debiutanta Matta Ryana, potem QB Panthers podarował im 5 INT, po czym niespodziewanie zagrali finał NFC u siebie, bo ich przeciwnikiem byli rozstawieni z #6 Eagles. Orły zdobyły w tamtym meczu więcej jardów, ale późne podania Warnera na TD dało finał Cardinals.

Cardinals mogą być najsłabszym zespołem, jaki kiedykolwiek dotarł do Super Bowl, ale w finale stworzyli fantastyczne widowisko przeciwko Pittsburgh Steelers. Tuż przed przerwą byli o jard od pola punktowego rywali, ale James Harrison przechwycił podanie Warnera i wykonał 100-jardową akcję powrotną na TD z zerami na zegarze, co jest największym zwrotem akcji w historii Super Bowl (Akcja warta 13,97 EPA z punktu widzenia Steelers). Warner i Cardinals podnieśli się po tym ciosie i wyszli na prowadzenie w czwartej kwarcie, ale Ben Roethlisberger znalazł nieprawdopodobnym podaniem Santonio Holmesa w polu punktowym na 42 sekundy przed końcem meczu.

 

2. Carolina Panthers, 2003, -0,2%, przegrali z New England Patriots

To była drużyna, która najbardziej wytrawnego kibica mogła przyprawić o zawał. Wygrali 11 meczów w sezonie zasadniczym, ale tylko dwa wyżej niż sześcioma punktami. W Divisional Round wygrali po dwóch dogrywkach z St. Louis Rams. W końcówce czwartej kwarty Rams przegrywali trzema punktami. Na 42 sekundy przed końcem meczu zdobyli pierwszą próbę na 15. jardzie Panthers, mając do dyspozycji 1 timeout. Jednak szkoleniowiec Rams pozwolił, by cała reszta kwarty upłynęła, zadowolony z kopnięcia dającego dogrywkę. W pierwszej dogrywce John Kasey trafił wydawałoby się zwycięskie dla Rams kopnięcie z 40 jardów, ale uczynił to już po upływie czasu przeznaczonego na akcję. Powtórkę z 45 jardów przestrzelił.

W kolejnej rundzie czekali Eagles. Donovan McNabb, rozgrywający Orłów, doznał urazu na początku meczu. Zagrał fatalnie, zdobywając 100 jardów w 26 akcjach podaniowych i dołożył do tego 3 INT.

W finale czekali Patriots i tam szczęście Panthers się skończyło. W szalonej czwartej kwarcie obie drużyny zdobyły w sumie 37 punktów, Pantery odrobiły 11 punktów starty, ale to kopnięcie Adama Vinatieriego na sam koniec czwartej kwarty dało Brady’emu i Belichickowi ich drugi wspólny tytuł mistrzowski.

 

3. Cincinnati Bengals, 2021, 0%, ??

Tegoroczni Bengals to dopiero trzecia drużyna, która dotarła do Super Bowl bez dodatniego DVOA. Jeśli uda im się wygrać, będą najniżej notowanym pod tym względem mistrzem NFL w historii.

 

4. New York Giants, 2007, 1,4%, wygrali z New England Patriots

Dwie mistrzowskie drużyny Giants przewijają się w koszmarach fanów Patriots. Zwłaszcza ta z 2007 r., która zakończyła niepokonany sezon. Kilka tygodni wcześniej to właśnie przeciwko Giants Pats wygrali swój 16. mecz sezonu zasadniczego. Choć ta niepowstrzymana maszyna doznała nieco zadyszki w końcówce sezonu, w Super Bowl byli 12-punktowymi faworytami. Chwyt Davida Tyree, który przycisnął piłkę do własnego kasku, mimo że Rodney Harrison o mało nie złamał mu kręgosłupa, pozostaje jedną z najsłynniejszych akcji w historii NFL.

Tamci Giants nie byli zbyt mocną drużyną. Mieli jednego startowego Pro Bowlera, a w każdym z meczów postseason przegrywali. Jednak ich linia defensywna w decydujących momentach przechylała szansę zwycięstwa na ich stronę, a ich postawa w Super Bowl przeszła do legendy.

 

5. New York Giants, 2011, 7,3%, wygrali z New England Patriots

O ile „helmet catch” był zagraniem niezwykle szczęśliwym, o tyle podanie Eli Manninga do Mario Manninghama z Super Bowl cztery lata później stanowiło przykład najwyższego kunsztu, tak rozgrywającego, jak receivera. Choć w podobny sposób złamało serca fanów Patriots.

Giants w tamtym sezonie wygrali dywizję z bilansem 9-7 i ujemnym bilansem małych punktów. Jednak to był najlepszy sezon w karierze Manninga (pod względem ANY/A, QBR miał lepsze w kolejnym roku, a passer rating w 2008), który poprowadził sześć zwycięskich serii w czwartej kwarcie, z czego pięć gdy jego drużyna przegrywała mecz. W playoffach dość łatwo rozprawili się z Falcons i Packers, by w finale konferencji pokonać po dogrywce 49ers.

Co ciekawe szóstą drużyną na tej liście jest pierwsza mistrzowska ekipa Patriots, do której dojdziemy za moment.

 

Top 5 uczestników Super Bowl z najniższym Pythagorean Wins rok wcześniej

1. Cincinnati Bengals, 2021, 5,1, ??

 

2. St. Louis Rams, 1999, 5,4, wygrali z Tennessee Titans

O Bengals i Rams więcej za chwilę.

 

3. San Francisco 49ers, 2019, 5,6, przegrali z Kansas City Chiefs

Tamta drużyna to jeden z największych skoków pomiędzy jednym sezonem a kolejnym. W poprzednich dwóch sezonach wygrali w sumie 10 spotkań. W sezonie 2018 wygrali cztery mecze i mieli 6. najgorszy bilans małych punktów lidze. Rok później wygrali 13 spotkań, mając 3. najlepszy bilans małych punktów. Ich atak był drugi w zdobywanych punktach, a obrona na ósmym miejscu wśród oddających najmniej punktów.

Część tego postępu to po prostu uniknięcie pecha. Najważniejsi gracze drużyny byli zdrowi, a już w pierwszym meczu sezonu 2019 Niners przechwycili więcej piłek niż przez całe rozgrywki 2018. Ofensywa wreszcie zrozumiała o co chodzi Kylowi Shanahanowi, a defensywa i special teams poprawiły się na tyle, by atak miał jedną z najlepszych pozycji startowych w lidze, a nie jedną z najgorszych jak rok wcześniej. Nietrudno było przewidzieć, że tamci 49ers zrobią postęp, ale mało kto spodziewał się jak dramatyczny. Niestety był to jak na razie jedyny udany sezon zasadniczy pod wodzą Shanahana, choć tegoroczny awans do finału NFC prawdopodobnie uratował mu posadę.

 

4. New England Patriots, 1996, 5,7, przegrali z Green Bay Packers

Drużyna pod wodzą Billa Parcellsa ze świeżo zwolnionym z Cleveland Billem Belichickiem w sztabie trenerskim? To była fantastyczna defensywa, zwłaszcza w końcówce sezonu. W ostatnich pięciu meczach sezonu zasadniczego oddawali średnio niespełna 13 punktów, a dwóch pierwszych rundach playoffów stracili tylko dziewięć punktów nie wpuszczając rywala do pola punktowego ani razu. Rozgrywający czwarty sezon w NFL Drew Bledsoe dostał wreszcie porządnych receiverów, dzięki czemu po raz pierwszy w karierze zaliczył więcej TD niż INT. Z kolei special teams wzmocniła wymiana 39-letniego Matta Bahra na faceta z NFL Europe Adama Vinatieriego.

Ostatecznie nierówna ofensywa zakończyła ten sen o kopciuszku – w Super Bowl przeciwko Packers Bledsoe rzucił cztery piłki w rękach rywali, a special teams pozwoliły Desmondowi Howardowi na 253 jardy powrotne, w tym 99-jardowy kickoff return na TD. Nie pomogła świetna postawa obrony, która zaliczyła pięć sacków na Bretcie Favrze i ograniczyła grę biegową GB do 3,2 jarda na próbę.

 

5. New England Patriots, 2001, 6,1, wygrali z St. Louis Rams

Co się odwlecze, to nie uciecze. W pierwszym sezonie pod wodzą nowego trenera, Billa Belichicka, Patriots należeli do najsłabszych ekip w lidze. W drugim sezonie doszło do katastrofy – już w drugim meczu poważnego urazu doznał Bledsoe, który trafił do szpitala z krwotokiem wewnętrznym zagrażającym życiu. Jego miejsce zajął gość wybrany rok wcześniej z #199 w drafcie – Tom Brady. Resztę historii prawdopodobnie wszyscy znają (a jak nie znają, to zapraszam tutaj).

Tamtejsi Patriots nie zachwycali, a Brady’emu daleko było do dominatora z późniejszych lat. Jednak skuteczna gra biegowa i dobra defensywna pozwoliła im awansować do playoffów. Tam przetrwali Tuck Rule Game, a w finale sprawili jedną z największych sensacji w historii, pokonując „The Greatest Show on Turf”, czyli St. Louis Rams Kurta Warnera. Tak narodziła się dynastia.

 

Top 5 uczestników Super Bowl z najgorszymi notowaniami u bukmacherów przed sezonem

1. Cincinnati Bengals, 2021, +15000, ??

Jeśli szukamy drużyny, w którą absolutnie nikt nie wierzył i to nie bez przyczyny, to tegoroczni Bengals są chyba najlepszym przykładem. Trzecie najgorsze DVOA wśród zespołów, które awansowały do Super Bowl, najgorsze Pythagorean Wins rok wcześniej i najgorsze notowania u bukmacherów wśród uczestników Super Bowl ostatnich 30 lat. Przynajmniej najgorsze przed sezonem, bo na dzień pisania tego tekstu zakłady na Rams w tegorocznym Super Bowl przyjmowane są z handicapem -4,5, czyli sporym, ale nawet nie zbliżonym do największych w historii.

Czy Bengals są najbardziej nieprawdopodobnym uczestnikiem Super Bowl? Tak, przynajmniej od 1990 r. A jeśli wygrają, zostaną bezapelacyjnie najbardziej nieprawdopodobnym mistrzem w historii pod każdym praktycznie względem.

 

1. St. Louis Rams, 1999, +15000, wygrali z Tennessee Titans

Jeśli w sierpniu 1999 r. jakiś szaleniec postawił u bukmacherów tysiąc dolarów na mistrzostwo Rams w nadchodzącym sezonie, po Super Bowl mógł odebrać 151 tys. dolarów. Nic nie wskazywało, by ta drużyna miała zostać mistrzem. Fatalny sezon 1998, trener na wylocie, a na domiar złego startowy rozgrywający zerwał więzadła ACL w preseason.

Na scenę wkroczył Kurt Warner. 28-latek znany był bardziej z Arena League i NFL Europe niż z „prawdziwej” NFL, ale rozegrał jeden z najlepszych sezonów w historii i przypieczętował go MVP. Jest ostatnim MVP, który sięgnął po mistrzostwo NFL w tym samym sezonie. Ówcześni Rams zostali ochrzczeni „Najlepszym Przedstawieniem na Murawie”. W czasach, gdy drużyny NFL przekraczały 30 punktów trzy razy w sezonie, Rams zdobywali średnio niemal 33 punkty na mecz. Ostatecznie zdobyli tytuł mistrzowski, choć mecz był bardzo wyrównany – Kavin Dyson został zatrzymany dosłownie o jard od zdobycia wyrównującego przyłożenia.

 

3. Atlanta Falcons, 2016, +8000, przegrali z New England Patriots

Z tamtego sezonu pamiętamy głównie 28:3, największy comeback w historii Super Bowl (albo największy choke w historii Super Bowl, zależnie od punktu widzenia). Jednak sam awans Falcons do tamtego meczu przed sezonem wydawał się równie prawdopodobny jak przed sezonem 2021 – Falcons mieli w tym roku dokładnie takie same notowania u Buków, jak w 2016 r. W pierwszym roku pracy Dana Quinna i Kyle’a Shanahana drużyna grała nieprzekonująco. Miała wyraźne braki na obu liniach, obronie brakowało pazura, a Matt Ryan nie potrafił się odnaleźć w nowym systemie ofensywnym.

I nagle w 2016 r. wszystko zaskoczyło. Ryan zaliczył fantastyczny sezon, zasłużenie zdobywając nagrodę MVP, a w końcówce sezonu nawet defensywa przestała przynosić wstyd, co było wszystkim, czego potrzebował ten atak. W Super Bowl przez 2,5 kwarty utrzymywali Toma Brady’ego na trzech punktach i wprost trudno uwierzyć jak niewiele zabrakło, by stanęli na szczycie.

 

4. San Diego Chargers, 1994, +7500, przegrali z San Francisco 49ers

Mało kto wierzył w Chargers przed sezonem 1994, bo trudno wierzyć w drużynę, która w 11 poprzednich sezonach tylko raz zaliczyła więcej niż 8 wygranych. Jednak znakomita obrona pod wodzą Juniora Seau zaciągnęła kulejący atak do pierwszego i jak dotąd jedynego Super Bowl w historii klubu. W finale byli 18,5-punktowym underdogiem, co do dziś pozostaje największym spreadem w historii finału NFL. Przegrywali siedmioma punktami po pierwszej kwarcie, 18 po drugiej i 26 po trzeciej. Ostatecznie ulegli 23 punktami. Steve Young rzucił cztery podania na TD w pierwszej połowie, ostatecznie kończąc z sześcioma.

 

5. Pięć drużyn notowanych na +6000

• Carolina Panthers, 2015, przegrali z Denver Broncos
• Atlanta Falcons, 1998, przegrali z Denver Broncos
• New York Giants, 2000, przegrali z Baltimore Ravens
• New England Patriots, 2001, wygrali z St. Louis Rams
• Carolina Panthers, 2003, przegrali z New England Patriots

 

Ciekawostki

• Największą sensacją w historii Super Bowl była wygrana New York Jets nad Baltimore Colts w Super Bowl III, wieńczącym sezon 1969, gdy Jets byli 18-punktowym underdogiem. Po 1990 r. ten tytuł należy się przywoływanej kilkakrotnie wygranej Patriots nad Rams w sezonie 2001 (-14)
• Najbardziej spodziewani uczestnicy Super Bowl? Najlepsze DVOA w mistrzowskim sezonie mieli Washington Redskins w 1991 r., najlepsze Pythagorean Wins rok wcześniej Green Bay Packers z 1997 r, a najmniej pieniędzy można było wygrać stawiając na San Francisco 49ers w 1994 r. (+200)
• Wśród 10 uczestników Super Bowl z najlepszym DVOA po 1990 r., trzy drużyny przegrały finały: New England Patriots 2007, Pittsburgh Steelers 2010 i Denver Broncos 2013
• Jeśli Bengals wygrają nadchodzące Super Bowl będą czwartym najbardziej nieprawdopodobnym mistrzem w historii, biorąc pod uwagę spready w meczach playoffowych

Based on the pre-game point spreads in playoff game only, the most unlikely Super Bowl champions ever:

2007 Giants (0.7% chance)
2012 Ravens (2.0%)
2001 Patriots (2.2%)

***2021 Bengals (2.9%)

1980 Raiders (3.0%)
2011 Giants (3.0%)
1997 Broncos (3.4%)
2005 Steelers (3.4%)

— Football Perspective (@fbgchase) February 5, 2022

 

Zostań mecenasem bloga: